W Europie orzeł przedni występuje głównie w północnej i południowej części kontynentu. Na północy gniazduje w górach Szkocji i Skandynawii, poprzez lasy Szwecji i Finlandii, do nizin nadbałtyckich. Jego zasięg w Europie Południowej obejmuje góry Półwyspu Iberyjskiego i Apenińskiego, poprzez Alpy i Karpaty sięga do Europy Środkowej i Bałkanów. Gnieździ się również na wyspach Morza Śródziemnego.
W Polsce informacje o lęgach orłów przednich w pierwszej połowie XX w. pochodzą głównie z Tatr i sąsiednich terenów: Beskidu Żywieckiego, Gorców i Pienin. W latach 30. i 40. XX wieku gatunek ten coraz częściej był spotykany na Mazurach (w Lasach Iławskich, Puszczy Piskiej i okolicach jez. Oświn). Kolejne oceny wielkości populacji orła przedniego w Polsce w drugiej połowie XX w. odzwierciedlały raczej stan zbadania gatunku, a nie jego faktyczną liczebność. W latach 50. i 60. populację krajową oceniono na 20-30 par, w okresie 1980-1985 na ok. 15 par, a na początku lat 90. na 5-10 par. W ostatnich latach jego populacja w Polsce wykazuje minimalny wzrost i jest oceniana na 30-35 par, w tym zdecydowana większość, bo 27-30 par w polskiej części Karpat, co stanowi około 85% populacji krajowej.
Występowanie orła przedniego na terenie Karpat jest nierównomierne, ograniczone zasadniczo do terenów o małej penetracji ludzkiej. W latach 1997-2005 stwierdzono 27-30 par, w tym w 22 rewirach zlokalizowano co najmniej 1 gniazdo, które było zajęte w co najmniej jednym roku badań. I tak: 7-8 par (6 z gniazdami) wykryto w Bieszczadach Zachodnich. Po 6 rewirów z gniazdami odnotowano w Beskidzie Niskim i w Górach Sanocko-Turczańskich. W Beskidzie Sądeckim 2 rewiry z gniazdami, w Tatrach 1-2 rewirów, w tym 1 z gniazdem, w Pieninach 1 rewir z gniazdem, 1-2 rewirów w Beskidzie Żywieckim oraz po 1 rewirze w Gorcach, Pogórzu Spisko-Gubałowskim i Kotlinie Orawsko-Nowotarskiej.
Orzeł przedni jest drapieżcą oraz padlinożercą. Żywi się głównie upolowanymi przez siebie średniej wielkości ssakami i ptakami, rzadziej zwierzętami z innych grup systematycznych, ale nie gardzi również padliną i to o każdej porze roku. Jego ofiarami w Karpatach są najczęściej kuny, zające, młode sarny, świstaki, koty domowe, kruki, gołębie, sowy, myszołowy, kuraki, czaple oraz drób domowy. Zimą częściej korzysta z padliny, np. wykładanej przez myśliwych w pobliżu ambon lub z resztek ofiar upolowanych przez wilki.
W Karpatach orzeł przedni preferuje mało zwarte drzewostany jodłowe i jodłowo-bukowe, w pobliżu rozległych terenów bezleśnych i półotwartych – zazwyczaj są to wyżej położone i tylko częściowo użytkowane łąki lub rzadko wypasane pastwiska. Gniazda zakłada na jodle – 89% gniazd. Średnia wysokość drzewa gniazdowego wynosiła 32 m, a jego średni obwód 253 cm. Wysokość umieszczenia gniazda nad ziemią – średnio 21 m.
Orzeł przedni jest na ogół gatunkiem osiadłym. Część par zimuje, zwłaszcza w łagodniejsze zimy, w swych terytoriach lęgowych. Niektóre jednak przemieszczają się na niższe tereny, zasobniejsze w pokarm.
Zagrożeń dla orła przedniego jest bardzo dużo. Najpoważniejszym zagrożeniem dla jego populacji w polskich Karpatach jest zalesianie łowisk oraz postępująca sukcesja na łąkach i pastwiskach, wynikająca z zaniechania rolniczego użytkowania gruntów, czego następstwem jest ich zarastanie roślinnością krzewiastą i drzewiastą. Karpaty mają bardzo wysoką lesistość, stąd każde dodatkowe zalesianie terenów otwartych jest niepożądane i szkodliwe z punktu widzenia różnorodności biologicznej i łowisk dla ptaków drapieżnych. Komitet Ochrony Orłów apeluje do Administracji Lasów Państwowych wyższego szczebla, aby zwolniła nadleśnictwa gospodarujące na opisanym terenie z planów dodatkowych zalesień, w tym również na gruntach przekazywanych przez Agencję Nieruchomości Rolnej.
Kolejnym niebezpieczeństwem jest niepokojenie ptaków w miejscach gniazdowych w wyniku prowadzenia prac leśnych oraz wzmożona penetracja ludzka, która stanowi przyczynę porzucania lęgów.
Innymi zagrożeniami są utrata bazy pokarmowej, utrata siedlisk gniazdowych, w wyniku wycinania starych drzew oraz przypadki porażenia ptaków prądem elektrycznym na napowietrznych liniach energetycznych, kłusownictwo,
Orzeł przedni jest wpisany do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt (2001) jako EN, czyli gatunek silnie zagrożony wyginięciem.
W Polsce orzeł przedni jest objęty ochroną ścisłą, jako gatunek wymagający ochrony czynnej, którego nie dotyczą zwolnienia od zakazów wynikające z wykonywania czynności związanych z prowadzeniem racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej.
Marian Stój (ur. 1952 r.) jest doktorem nauk biologicznych, specjalistą ornitologiem. Koordynator Komitetu Ochrony Orłów w Regionie Polski Południowo-Wschodniej. W 2002 r. otrzymał tytuł Dobrodzieja Przyrody.
https://dzikiezycie.pl/archiwum/2006/marzec-2006/orzel-przedni-w-polskich-karpatach